پرسش‌ های متداول درباره آتش‌ بازی

آتش بازی یکی از جذاب ترین بخش های هر جشن و مراسم است که با نورها و صداهای رنگارنگش لحظات خاصی را خلق می کند. با وجود زیبایی خیره کننده، این سرگرمی نکات و پرسش های زیادی در مورد ایمنی، قوانین، انواع وسایل و حتی تأثیرات آن بر محیط زیست دارد. در این مقاله سعی کرده ایم به پرسش های متداول درباره آتش بازی که ممکن است برایتان پیش بیاید پاسخ دهیم تا بتوانید با آگاهی و اطمینان بیشتری از این جلوه دیدنی لذت ببرید.

1. چه تفاوتی بین آتش بازی هوایی و آتش بازی زمینی وجود دارد؟

آتش بازی هوایی و آتش بازی زمینی از نظر نحوه اجرا و جلوه های بصری تفاوت دارند.

آتش بازی هوایی شامل موشک ها و مواد منفجره ای است که به آسمان شلیک می شوند و در ارتفاع بالا منفجر شده و جلوه های نوری رنگارنگ ایجاد می کنند. این نوع بیشتر در مراسم بزرگ و فضای باز استفاده می شود.

آتش بازی زمینی روی سطح زمین یا در ارتفاع کم اجرا می شود. جلوه های آن معمولا شامل جرقه ها، چرخان ها و فواره های نوری است و به دلیل کنترل پذیری بیشتر، برای فضاهای کوچکتر یا مراسم خصوصی مناسب تر است.

2. وسایل آتش بازی هوایی شامل چه محصولاتی می شود؟

- چلچله : بعد از پرتاب یک خط نوری همراه با صدای سوت ایجاد می کند. صدایش کمتر از کهکشان  است و جلوه بصری جذابی دارد

- کهکشان (مثلاً ۷شوت، ۹شوت، ۱۶شوت و ...) : چند انفجار متوالی رنگی در آسمان ایجاد می کنند و تعداد «شوت» نشان دهنده تعداد پرتاب های انفجاری آن هاست

- منور (منورها) : میله های بلند یا تیغه   هایی هستند که تیرهای روشن به سمت آسمان پرتاب می کنند، معمولاً بی صدا و مناسب برای ایجاد نور ثابت در رنگ   های مختلف

- موشک یا راکت : با موتور راکتی پرتاب می شوند و در ارتفاع مشخص منفجر شده و افکت های نوری و صدایی ایجاد می کنند. بیشتر در مراسم بزرگ استفاده می شوند

- لانچر یا پرتاب گر : دستگاه هایی هستند که چند توپ یا شوت را به آسمان شلیک می کنند؛ به صورت دستی یا خودکار برای ایجاد جلوه های منظم طراحی شده اند

- توپ آتش بازی : گاهی بخشی از ترکیب لانچر یا به تنهایی برای ایجاد انفجارهای رنگی در ارتفاع معین استفاده می شود

3. چه انواعی از وسایل آتش بازی زمینی (گرم و سرد) وجود دارند؟

وسایل آتش بازی زمینی به دو دسته ی اصلی تقسیم می شوند: نوع گرم و نوع سرد

آتش بازی گرم:

این نوع از وسایل با استفاده از فیتیله و گوگرد یا مواد محترقه سنتی شروع به سوختن می کنند و نور و گرمای قابل توجهی تولید می کنند. همچنین امکان اینکه اجسامی نزدیک آن بسوزند وجود دارد، بنابراین اجرای آن نیازمند احتیاط بیشتر است. از نمونه های رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- آبشار گرم: شعله ها و جرقه های رنگی و گرما زا تولید می کنند. حجم نورافشانی، ارتفاع سوزش و نمایش بصری متنوع دارند.

آتش بازی سرد: 

این نوع از وسایل معمولاً شامل ابزار برقی یا باتری دار هستند و گرمای بسیار کمی تولید می کنند، در نتیجه ایمن تر هستند و آسیبی به تجهیزات یا افراد اطراف نمی زنند. وسایل رایج در این نوع شامل:

- آبشار سرد (آبشار برقی یا فشفشه برقی): جرقه هایی با گرمای اندک، مناسب فضاهای بسته و مراسم آرام تر هستند

- فشفشه سرد: نوعی فشفشه با گرمای پایین تر، معمولاً برای مراسم تولد، کیک یا جشن های خارج در فضای بسته استفاده می شود

وسایل ترکیبی و فانتزی زمینی

برخی وسایل ممکن است جلوه هایی شبیه چرخان، چرخونک، فلاشر نیز داشته باشند که عمدتاً در فضای زمینی اجرا می شوند و با ترقه یا فشفشه مرتبط اند

4. ایمنی در آتش بازی و استفاده از محصولات استاندارد چگونه است؟

- استفاده از لوازم مجاز و استاندارد

حتما وسایل آتش بازی را از فروشگاه های معتبر و دارای مجوز تهیه کنید تا مطمئن باشید محصول تولید شرکت های معتبر است و استاندارد های ایمنی را دارد

- محل اجرای مناسب و ایمنی

اجرای آتش بازی باید در فضای باز و دور از درختان، ساختمان ها و وسایل قابل اشتعال باشد. فاصله ایمن برای آبشار زمینی حداقل ۱۰ متر و برای وسایل هوایی حداقل ۴۵ متر است

وسایل را روی سطوح صاف و سخت قرار دهید و با استفاده از پایه یا سنگ آن ها را تثبیت کنید تا خم نشوند یا سقوط نداشته باشند

- حضور بزرگسالان و رعایت فاصله مناسب

کودکان هرگز نباید به وسایل آتش بازی دسترسی داشته باشند. آتش بازی باید تحت نظارت افراد بزرگسال انجام شود

فاصله افراد با وسایل محترقه باید حداقل ۶ متر باشد و برای کودکان، فاصله تا ۱۵ متر پیشنهاد می شود

- روش صحیح روشن کردن وسایل

فقط فیتیله وسیله را با فندک مخصوص روشن کنید و سریع از آن فاصله بگیرید

همزمان وسایل را روشن نکنید؛ فقط یک وسیله را روشن کرده و پس از روشن شدن دویدن نمایید

- لباس مناسب و تجهیزات ایمنی

افراد مسئول اجرای آتش بازی باید لباس مناسب، کلاه ایمنی، دستکش و عینک محافظ استفاده کنند تا در صورت جرقه یا نقص، در امان باشند

- نگهداری و حمل ونقل ایمن وسایل

محصولات باید در جای خشک و دور از رطوبت نگهداری شوند و هیچ گاه با مواد قابل اشتعال در تماس نباشند

هنگام حمل و نقل نیز از بسته بندی مناسب استفاده کرده و وسایل را با فاصله مناسب حمل کنید

5. تأثیر آتش بازی بر محیط زیست و آلودگی هوا چیست؟

- ترکیبات شیمیایی و ذرات معلق (PM2.5 و PM10)

نمایش آتش و دود حاصل، میلیاردها ذره ریز (PM2.5 و PM10) را وارد هوا می کند. این ذرات قابل استنشاق بوده و می توانند باعث مشکلات تنفسی مانند آسم، برونشیت و بیماری های قلبی شوند. در برخی کشورها، به ویژه در جشن هایی مثل چهارشنبه سوری و سال نو، غلظت ذرات معلق تا چند صد درصد افزایش یافته است

- فلزات سنگین و ترکیبات سمی

برای ایجاد رنگ های مختلف، فلزاتی مانند باریم، سرب، مس و استرانسیوم در مواد محترقه به کار می رود. این فلزات پس از سوختن وارد هوا و خاک شده و در آب جمع می شوند. برخی ترکیبات مانند کلرات ها نیز می توانند آب را آلوده و در زنجیره غذایی گیاهی نفوذ کنند

- آلودگی هوا در ایران به ویژه در تهران

در پژوهش های انجام شده درباره مراسم چهارشنبه سوری در تهران، پس از نمایش آتش بازی، شاخص کیفیت هوا (AQI) از ۴۹ (وضعیت پاک) در ساعات اولیه شب به حدود ۱۷۷ (غیر قابل قبول برای همه افراد) افزایش یافته است

- آلودگی صوتی و تأثیر بر جانوران

صدای بلند آتش بازی باعث اضطراب در حیوانات خانگی و وحشی می شود. پرندگان ممکن است لانه خود را ترک کنند یا به خطر بیافتند. همچنین نویز زیاد می تواند باعث افزایش استرس و مشکلات شنوایی در انسان شود

- خطر آتش سوزی و تاثیر بر محیط زیست

جرقه های ناشی از آتش بازی ممکن است موجب آتش سوزی جنگل ها، بوته زارها یا فضای سبز شهری شود، به ویژه در فصل های خشک و مستعد بازرایی. آمار سالانه هزاران آتش سوزی در اثر این مراسم گزارش شده است

- آلودگی آب و خاک

ذرات فلزی و شیمیایی پس از نشست، وارد خاک و منابع آب سطحی می شوند. ترکیباتی مانند پرکلرات می توانند در آب حل شوند و به راحتی وارد چرخه غذایی گیاهان و حیوانات گردند، در نتیجه به محیط زیست آسیب برسانند

6. آیا اجرای آتش بازی نیاز به مجوز دارد؟

- نیاز به مجوز برای تولید و واردات

طبق مقررات کشور، تولید، واردات و فروش عمده وسایل آتش بازی مانند ترقه، فشفشه، موشک و... بدون مجوز وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو های مسلح کاملاً ممنوع است. این یعنی هیچ تولید داخل یا واردات رسمی ای بدون مجوز قانونی امکان پذیر نیست.

- آتش بازی خانگی و عمومی تحت نطر قانون

استفاده در جشن ها یا مراسم خصوصی هم بدون ضوابط نیست؛ برخی مناطق برای اجرای نمایش های آتش بازی نیاز به کسب مجوز دارند، به ویژه برای استفاده عمومی یا مراسم رسمی

- مسئولیت اجرایی با مجری رسمی

اغلب شرکت های معتبر اجرای آتش بازی با شهرداری یا محل برگزاری مراسم هماهنگ می کنند تا مجوز لازم را دریافت کنند. بنابراین اگر مراسم شما توسط مجری حرفه ای انجام شود، آنها مسئول گرفتن مجوز هستند

- ضرورت هماهنگی با محل اجرا

بسیاری از سالن های عروسی یا مکان های رسمی اجرای مراسم خود اجرای آتش بازی را تنها با اطلاع رسمی یا مجوز اجازه می دهند. پیش از رزرو یا اجرا، باید از حوزه قانونی محل آگاه شوید.

7. چگونه لوازم آتش بازی را از فروشنده معتبر تهیه کنیم؟

- خرید از فروشگاه های دارای مجوز و نمایندگی رسمی

فروشگاه هایی که نمایندگی شرکت هایی مثل نارگستر یا ناریه سپهر دارند معتبر هستند، چرا که تولید کننده رسمی اند و توزیع تحت نظارت قانونی دارند

- بررسی اصالت محصول و وجود برچسب کارخانه

وسایل آتش بازی باید دارای برچسب هشدار و اطلاعات تولید کننده باشد. اگر فاقد برچسب مشخص باشند، احتمال تقلب یا غیر قانونی بودنشان بالاست

- افزایش اطمینان با ضمانت و سیاست بازگشت کالا

فروشگاه هایی مانند هپی مپی به مشتریان ضمانت اصالت کالا و امکان مرجوع کردن ارائه می دهند. این امر نشان دهنده کیفیت محصولات است

- انتخاب فروشنده با تنوع محصولات و قیمت شفاف

فروشگاه هایی مثل هپی مپی محصولات متعددی با قیمت های شفاف به همراه ارسال به سراسر کشور دارند. این نوع تنوع و شفافیت نشانه معتبر بودن فروشنده است

- مراجعه به متخصص و دریافت مشاوره رایگان

بسیاری از نمایندگی های رسمی پیش از فروش مشاوره رایگان برای انتخاب محصول متناسب با مراسم ارائه می دهند؛ این بخش خدمات معمول فروشندگان معتبر است

8. آیا امکان خرید یا ارسال آنلاین لوازم آتش بازی وجود دارد؟

بله، امکان خرید و ارسال آنلاین لوازم آتش بازی وجود دارد. در حال حاضر برخی فروشگاه های معتبر این خدمات را ارائه می دهند و مشتریان می توانند بدون مراجعه حضوری محصولات مورد نیاز خود را سفارش دهند. فروشگاه لوازم آتش بازی هپی مپی یکی از همین مراکز معتبر است که از طریق سایت رسمی خود، امکان خرید آنلاین انواع وسایل آتش بازی و همچنین ارسال آن ها به سراسر کشور را برای مشتریان فراهم کرده است. این روش علاوه بر صرفه جویی در زمان، خریدی مطمئن و ایمن را برای کاربران تضمین می کند.

9. آیا ساختن وسایل آتش بازی به صورت خانگی قانونی است یا ممنوع؟

ساختن وسایل آتش بازی در خانه یا کارگاه های خانگی کاملاً ممنوع و غیرقانونی است. تولید، واردات یا فروش اقلام محترقه مانند ترقه، فشفشه، موشک و سایر لوازم نورافشانی بدون مجوز رسمی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح انجام نمی پذیرد. همچنین هیچ تولید کننده ای مجوز یا تأییدیه استاندارد رسمی از سازمان ملی استاندارد برای تولید خانگی یا غیر کارخانه ای این محصولات دریافت نمی کند. در نتیجه اگر کسی سعی کند انواع آتش بازی را به صورت دستی یا خانگی تولید کند، نه تنها بدون مجوز است بلکه تخلف قانونی محسوب می شود و ممکن است با مجازات قانونی مواجه شود.

10. بودجه یا هزینه تقریبی اجرای آتش بازی در مراسم چقدر است؟

بودجه اجرای آتش بازی در مراسم به عواملی مانند نوع وسایل، تعداد آن ها، مدت زمان اجرا و محل برگزاری بستگی دارد. برای مثال در جشن چهارشنبه سوری قیمت بسته های موشک یا شوتی چند عددی ‏بین ۳۸٬۰۰۰ تا ۱۱۲٬۰۰۰ تومان، ترقه ۵ عددی حدود ۱۹۵٬۰۰۰ تومان و بسته های آبشار دو عددی از حدود ۲۷٬۵۰۰ تا ۱۷۰٬۰۰۰ تومان (بسته به نوع سرد یا گرم و حجم بسته)، تعیین شده اند. اجرای مراسم کامل آتش بازی توسط مجموعه های حرفه ای نیز بسته به وسایل هوایی و زمینی مورد استفاده از چند میلیون تا چند ده میلیون تومان متغیر است و معمولاً نمایش های کوتاه ۵ تا ۱۰ دقیقه هزینه ای معقول محسوب می شوند؛ هرچه جلوه ها پیچیده تر یا هماهنگ با موسیقی باشند، قیمت نیز بالاتر خواهد بود.

11. آتش بازی در مراسم عروسی یا فرهنگی چگونه انجام می شود؟

در مراسم عروسی، اجرای آتش بازی معمولاً با آبشار سرد در لحظه هایی مثل ورود عروس و داماد یا هنگام بریدن کیک انجام می شود که به دلیل گرمای بسیار کم، در سالن های سر پوشیده ایمن است و جلوه ی بصری منحصر به فردی ایجاد می کند. اجرای آبشار سرد هنگام ورود عروس و داماد یک تونل نورانی از جرقه های سفید ایجاد می کند که لحظه ای به یاد ماندنی برای فیلم برداری و عکس برداری می شود.

در مراسم فرهنگی مانند چهارشنبه سوری معمولاً از ترکیبی از وسایل آتش بازی زمینی مانند آبشارهای گرم، دود رنگی و فشفشه استفاده می شود. این نوع اجرا جلوه های نورانی و صوتی بیشتری ایجاد می کند و برای فضاهای باز مناسب است.

12. تفاوت بین آتش بازی سرد (برقی) و گرم چیست؟

آتش بازی سرد (که با نام آبشار برقی یا فشفشه سرد شناخته می شود) از منبع برق یا باتری برای روشن شدن استفاده می کند، بنابراین گرما، دود یا بو ندارد و کاملاً ایمن است؛ از این رو می تواند در محیط های بسته مانند سالن عروسی یا کنسرت به کار رود. در مقابل، آتش بازی گرم با فیتیله و مواد محترقه مانند گوگرد فعال شده و شعله، دود و گرمای بیش تری تولید می کند؛ به همین دلیل فقط در فضای باز و با رعایت ایمنی اجرا می شود.

13. منشأ و تحول آتش بازی چیست و چگونه شکل گرفت؟

- ریشه های اولیه در چین باستان

آتش بازی نخستین بار حدود ۲۰۰۰ سال پیش در چین اختراع شد. در دوران سلسله هان (حدود ۲۰۲ ق. م) چینی ها برای دور کردن ارواح و ایجاد شادی، ساقه های بامبو را در آتش می گذاشتند تا به دلیل گرمایش هوا درون آن ها منفجر شوند و صدای بلندی ایجاد کنند

- تحول به باروت و فشفشه ها

در قرن ۷ تا ۹ میلادی (دوران تانگ و اوایل سونگ)، دانشمندان و کیمیاگران چینی موفق شدند ترکیبی از سوخت های ساده مانند زغال، سولفور و نمک پتر (پتاسیم نیترات) را ترکیب کرده و باروت بسازند. این اختراع مسیر جدیدی برای ایجاد تصاویر نوری و انفجارهای کنترل شده در آتش بازی فراهم کرد

- ظهور نمایش های عمومی و پیروزی بین المللی

در دوره سونگ، مواد محترقه در لوله یا کاغذ پیچیده شده و به تدریج به شکل فشفشه ها و مجموعه های نورافشانی درآمدند. در قرن سیزدهم به واسطه جاده ابریشم و تعاملات مغول ها، این فن به اروپا و دیگر نقاط جهان منتقل شد

- توسعه صنعتی و رسمیت یافتن در جهان

در قرون بعد، کشورهای اروپایی مانند ایتالیا و انگلیس، رشته ای برای آموزش ساخت انفجار های نورانی و مسابقات رسمی ایجاد کردند. اولین استفاده رسمی در جشن ها، مراسم سلطنتی و تاجگذاری ها ثبت شده است

- تولد صنعت مدرن آتش بازی

شهر Liuyang در استان هونان چین به عنوان «زادگاه آتش بازی» شناخته می شود. لی تیان، راهب چینی قرن هفتم، به عنوان مخترع فشفشه شناخته می شود و سنت تولید آتش بازی در این شهر تا امروز ادامه دارد. امروزه بیش از نیمی از تولید جهانی این محصولات از همین منطقه صادر می شود

در حال حاضر نیز بیشتر نمایش های بزرگ جهانی از مواد با کیفیت چینی تأمین می شوند. آتش بازی تبدیل شده است به نمادی جهانی از جشن، شادی و هنر دیدنی.

جمع بندی

آتش بازی از گذشته تا امروز نمادی از شادی و هیجان بوده است، اما استفاده درست از آن نیازمند آگاهی و رعایت اصول ایمنی است. با انتخاب وسایل استاندارد و اجرای آن در شرایط مناسب، می توان هم از زیبایی این نمایش لذت برد و هم خطرات احتمالی را به حداقل رساند. امیدواریم پاسخ به پرسش های متداول درباره لوازم آتش بازی در این مقاله به شما کمک کرده باشد تا تجربه ای ایمن و خاطره انگیز از آتش بازی داشته باشید.